Թերևս, ԱՄՆ-ի ժամանակակից պատմության մեջ առաջին անգամ նախագահական ընտրություններից հետո հսկայական իշխանություն ստացավ ոչ թե մեկ անձ, այլ միանգամից երկուսը։ Իլոն Մասքը՝ միլիարդատեր, բիզնեսմեն, տեսլական ունեցող առաջնորդ, ստացավ լայնածավալ լիազորություններ։
Նրա Պետական արդյունավետության դեպարտամենտը՝ DOGE, սկզբում նախատեսված էր որպես փոքր ոչ կառավարական ուղեղային կենտրոն, որը պետք է նպաստեր պետական ապարատի բարելավմանը, բայց արդյունքում վերածվեց հզոր լծակի, որի օգնությամբ Դոնալդ Թրամփը քանդում է «խորը պետությունը» և վերաձևում ամերիկյան քաղաքական համակարգի էությունը։
Այս բարեփոխման մասին՝ որը սահմանադրական պատմաբանները հաճախ անվանում են ամերիկյան քաղաքական կառուցվածքի չորրորդ տեղաշարժ, դեռ կխոսենք ավելի ուշ։ Բայց հիմա արժե կենտրոնանալ հենց Իլոն Մասքի անձի վրա՝ մարդու, որը նույնքան հանճար է, որքան տարօրինակ, և որոշ առումներով՝ նույնիսկ վտանգավոր։ Ավելին, խոսենք ոչ թե նրա կենսագրական փաստերի, այլ այն մասին, թե ինչպես է նա ընկալում աշխարհը։
Դոնալդ Թրամփի նախընտրական արշավի հզոր ֆինանսավորումն ու անձնական հավատարմությունը նրան դարձրին փաստացի ԱՄՆ-ի երկրորդ մարդը։ Կարծում եմ՝ Մասքն այսօր շատ ավելի ազդեցիկ է, քան փոխնախագահ Վենսը, և զիջում է միայն Թրամփին, որն օրերս նրան «թագավորական կնիք» տվեց՝ հրամանագիր, որը բոլոր գերատեսչություններին պարտավորեցնում է աջակցել ու նպաստել DOGE-ի գործունեությանը։
Մասքի ճանապարհը
Իլոն Մասքը ծնվել է 1971 թվականին Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում՝ լինելով սպիտակ փոքրամասնության ներկայացուցիչ։ Նրա ընտանիքը բավականին ապահովված էր. Մասքի հայրը՝ Էռռոլը, երեք փոքր ադամանդե հանքերի բաժնետեր էր։
Սակայն ապագա DOGE-ի ղեկավարի մանկությունը չէր կարելի անվանել անհոգ. ծնողները հաճախ էին վիճում, երբեմն՝ նույնիսկ կռվում։ Նրանք բաժանվեցին, երբ Իլոնն ութ տարեկան էր, և նա մնաց հոր մոտ, ինչը հետագայում ափսոսեց. հայրը խիստ էր ու առանձնապես չէր սիրում որդուն։
Դպրոցում Մասքին հաճախ ծաղրում և ծեծում էին, իսկ ամառային արձակուրդներին մի քանի անգամ ուղարկում էին «գոյատևման ճամբար», որտեղ երեխաներին խմբերի էին բաժանում և ստիպում էին միմյանց հետ կռվել սննդի համար։ Այնտեղ ուժեղների կողմից թույլերի հանդեպ բռնությունը նորմալ երևույթ էր։ Այս ամենից հոգնած՝ 16 տարեկանում Մասքը սովորեց ձյուդո և սկսեց հակահարված տալ։ «Հասկացա, որ եթե ինձ վրա փորձում են ձեռք բարձրացնել, պետք է պարզապես ուժեղ հարվածել նրանց քթին։ Նրանք գուցե ինձ ծեծեն, բայց եթե հարվածս բավականաչափ ուժեղ է, էլ չեն շարունակի», – պատմել է նա իր կենսագրության հեղինակ Ուոլթեր Այզեքսոնին։
Մասքի հայրը անդամակցում էր Առաջադեմ կուսակցությանը, որը պայքարում էր ապարտեիդի և սպիտակ փոքրամասնության արտոնյալ կարգավիճակի դեմ։ Նա պնդում էր, որ իր երեխաներն էլ կիսում են առաջադեմ հայացքները և ռասիստներ չեն։
Դպրոցն ավարտելուց հետո Մասքը դիմում է Կանադայի քաղաքացիություն ստանալու համար (ինչի իրավունքն ուներ մոր ծագման պատճառով) և տեղափոխվում այնտեղ։ Սկզբում աշխատում է ֆերմայում ու անտառահատման գործարանում, հետո ընդունվում է կանադական համալսարան, իսկ ավելի ուշ տեղափոխվում է Պենսիլվանիայի համալսարան, որտեղից էլ սկսվում է նրա ճանապարհը դեպի ԱՄՆ։
Մասքի բիզնես-կարիերայի մանրամասները այսօրվա իրավիճակի համար այնքան էլ կարևոր չեն, բայց մի բան պետք է նշել. PayPal վճարային համակարգից հարստանալուց հետո նա սկսեց մտածել տիեզերքի մասին։
Մասքն այսպես է նկարագրում իր որոշումը. երբ ընկերների հետ քննարկում էր մարդկության ապագան, որոշեց ստուգել, թե երբ է նախատեսվում Մարսի գաղութացումը։ Համոզված էր, որ NASA-ի կայքում կգտնի պատասխանը, բայց պարզվեց, որ Մարսի մասին այնտեղ ընդհանրապես չէին մտածում։ Այդպես ծնվեց SpaceX-ի գաղափարը։
SpaceX-ը Մասքի համար միայն բիզնես չէր. նա համոզված է, որ մարդկությունը դատապարտված է, քանի որ անվերջ շահագործել Երկրի բնական ռեսուրսները հնարավոր չէ։ Հետևաբար, պետք է առաջ շարժվել, դեպի նոր աշխարհներ։
Սա նրա առաջին կարևոր համոզմունքն է՝ մարդկությունը պետք է հեռանա Երկրից։
Ա. Նաումով
